Premian un sistema de IA capaz de detectar e clasificar pólipos colorrectais en tempo real
venres, 3 de xuño do 2022
A Real Academia Galega de Ciencias (RAGC), coa colaboración
da Axencia Galega de Innovación (GAIN) da Xunta de Galicia, falla os Premios á
Transferencia de Tecnoloxía en Galicia 2022, destinados a recoñecer traballos
de investigación aplicada, casos de éxito en transferencia de coñecemento e
casos de éxito empresarial de implantación de tecnoloxía. Nesta oitava edición
recibíronse un total de 19 propostas para as tres categorías do certame.
O xurado estivo composto pola secretaria da RAGC, Pilar
Bermejo, que actuou como presidenta do xurado; e os vogais, Alicia Estévez,
vicepresidenta da RAGC; Fernando Pérez, responsable de publicacións e relacións
sociais da RAGC, que tamén exerceu como secretario do xurado; María José Mariño
e Elena Polo de GAIN; Judit Nogueiras do IGAPE; e Luis Alfonso Álvarez da
Confederación de Empresarios de Galicia (CEG). Os tres traballos distinguidos
recibirán un premio de 6.000 euros cada un e un diploma acreditativo. Os
galardóns entregaranse nun acto que se celebrará o 15 de xuño, ás 19 horas no
Pazo de San Roque de Santiago de Compostela.
Un sistema que mellora o diagnóstico e tratamento dos pacientes con cancro de colon
O premio Francisco Guitián Ojea a un traballo de
investigación aplicada, dirixido a recoñecer a creación, a cargo dun grupo de
investigación, dunha tecnoloxía aínda non transferida e da que se deriven
claras aplicacións para o desenvolvemento socioeconómico de Galicia, recaeu nun
proxecto titulado PolyDeep: Sistema inteligente de detección y clasificación
en tiempo real de lesiones colorrectales mediante Deep Learning.
O traballo foi realizado por investigadores da Escola
Superior de Enxeñaría Informática da Universidade de Vigo (Campus de Ourense), liderados por Miguel Reboiro e Daniel
González, en colaboración co Complexo Hospitalario Universitario de Ourense, a
Facultade de Ciencias da Universidade da Coruña e o Centro de Investigacións
Científicas Avanzadas da UDC.
O cancro colorrectal é o de maior incidencia en España, con
18.187 novos casos en mulleres e 26.044 en homes en 2020 e, ademais, vai en
aumento. As colonoscopias son unha ferramenta de imaxe clínica esencial para a
detección temperá de lesións potencialmente malignas no colon, fundamentalmente
pólipos. O diagnóstico e manexo dos pólipos baséase na resección endoscópica e
diagnóstico histolóxico posterior.
O equipo galardoado baseouse na Intelixencia Artificial para
desenvolver un sistema de apoio que busca mellorar a detección e diagnóstico de
pólipos colorrectais en tempo real durante as colonoscopias, redundando non só
na mellora do diagnóstico e tratamento do paciente, senón no potencial aforro
de custos en forma de reseccións ou biopsias innecesarias. Permite ademais a clasificación
automática dos pólipos colorrectais, de xeito que o modelo avisa ao
endoscopista durante a exploración da presenza de pólipos pero tamén do tipo de
pólipo detectado.
No marco deste
proxecto os investigadores crearon un amplo banco de imaxes e vídeos de
colonoscopias con información histolóxica e de localización de pólipos que está
dispoñible para a comunidade científica a través do Biobanco do Instituto de
Investigación Sanitaria Galicia Sur.
Ferramentas fluorescentes como alternativa ao uso da radioactividade no proceso de descubrimento de novos fármacos
O premio Fernando Calvet Prats a un caso de éxito de
transferencia de tecnoloxía dun grupo de investigación foi para o proxecto Ligandos
fluorescentes como alternativa al uso de la radioactividad en la industria
farmacéutica do grupo de Descubrimento e Síntese de Fármacos do Centro de
Investigación en Química Biolóxica e Materiais Moleculares (CiQUS) e da
facultade de Farmacia da Universidade de Santiago; integrado por Eddy Sotelo,
Javier Sardina, Mabel Loza e José Brea, impulsores da empresa Celtarys
Research. A firma explota unha novidosa tecnoloxía ideada polo equipo para o
desenvolvemento de ferramentas fluorescentes para a industria farmacéutica,
como alternativa ao uso da radioactividade nas fases temperás de descubrimento
de fármacos.
A radioactividade úsase de xeito masivo e rutineiro nas
etapas preclínicas de descubrimento de fármacos para avaliar millóns de
compostos, co obxectivo de identificar os novos candidatos a fármacos. Nos
últimos anos, debido aos estritos requisitos de seguridade asociados ao uso da
radioactividade, os seus elevados custos e o impacto ambiental, popularizouse o
uso de ensaios biolóxicos baseados na fluorescencia. Pero o seu uso segue a ser
baixo debido á limitada dispoñibilidade de ligandos fluorescentes.
A tecnoloxía desenvolta pola USC permite que as técnicas
baseadas na fluorescencia sexan unha opción real, obtendo sondas fluorescentes
con propiedades farmacodinámicas e foto-físicas óptimas en tempos relativamente
curtos e a prezos competitivos. Fronte aos ligandos radioactivos, os
fluorescentes son totalmente seguros e non tóxicos. Este tipo de servizo non o
ofrece ningunha outra empresa do sector; xa teñen unha patente europea, en
proceso de extensión internacional. Durante o seu primeiro ano de vida,
Celtarys consolidouse como a única compañía europea dedicada en exclusiva ao
desenvolvemento de ferramentas fluorescentes para screening de fármacos, con
clientes Suíza, Reino Unido, EEUU ou Corea.
Tecnoloxía para optimizar o proceso de descubrimento de moléculas e fármacos
Por último, o premio Ricardo Bescansa Martínez a un
caso de éxito de implantación de tecnoloxía transferida foi para a posta en
marcha da spin-off BFlow S.L. Nace en maio de 2020 froito da
colaboración entre grupos de investigación das facultades de Óptica e Física da
Universidade de Santiago e a Fundación de Investigacións Sanitarias de Santiago
(FIDIS) para optimizar o proceso de descubrimento de moléculas e fármacos
grazas á aplicación da tecnoloxía microfluídica máis avanzada.
A empresa conta cunha tecnoloxía punteira que se está a
enriquecer co desenvolvemento de proxectos de I+D propios e en colaboración con
entidades de referencia complementarias, que permite unha gama de de produtos
especificamente adaptados ás necesidades da industria farmacéutica a escala
internacional. Ofrece solucións a medida de maneira rápida e cun custo reducido
en comparación con outras técnicas.
Os dispositivos e solucións microfluídicas desenvoltos pola
empresa permiten probar os fármacos en fases in vitro imitando a fisioloxía dos
animais, discriminando nunha etapa temperá aquelas moléculas que non
funcionarán cando se levan ás fases clínicas. Esta tecnoloxía dará solución
tamén aos retos actuais de detección de pequenas concentracións de substancias
en tempo real nos sectores da ecoloxía, enerxía e agroalimentario.