Os novos talentos aeroespaciais xuntáronse en Ourense da man da ESA e co apoio do CITIC

Os días 13 e 14 de maio celebrouse en Ourense a final nacional do desafío CanSat 2025. Trátase dunha iniciativa educativa organizada pola Oficina de Recursos para a Educación Espacial (ESERO Spain) da Axencia Espacial Europea (ESA) que desafía ao alumnado de secundaria a construír e lanzar un satélite funcional do tamaño dunha lata de refresco. Participaron activamente investigadoras/es do Centro de Investigación TIC da UDC (CITIC), do CITEEC (UDC) e da UVigo (Telecomunicacións).
O evento reuniu a equipos de 16 comunidades autónomas, que lanzaron os seus satélites en foguetes a máis de 600 metros de altitude desde o Centro Integral de Loita contra ou Lume de Ourense. Estes satélites, equipados con sensores de presión, temperatura e altitude, tamén levaron a cabo misións científicas secundarias ideadas polos propios estudantes, abordando cuestións de actualidade como a contaminación ambiental, a detección de incendios ou a análise do pole atmosférico.
En representación do CITIC, Cristina Rodríguez López, investigadora do Instituto de Astrofísica de Andalucía (IAA-CSIC) e membro do equipo da Unidade Asociada ao CSIC AIRExS, participou como membro do xurado avaliador, xunto a Enrique Costa Montenegro, catedrático na Escola de Enxeñería de Telecomunicacións da Universidade de Vigo, Emma Janeiro Torres, profesora de ensino secundario no Instituto República Oriental do Uruguai de Vigo e Gemma Rojo López, doutora en Enxeñería Civil do CITEEC da Universidade da Coruña .
O xurado destacou a “altísima calidade técnica, a creatividade e o compromiso demostrado polos equipos, subliñando a importancia de fomentar vocacións STEM desde idades temperás”.
As misións científicas ideadas polos equipos abrangueron temas relacionados coa contaminación medioambiental, a procura de novos antibióticos, a detección de incendios, a procura de persoas, a medición do campo magnético e radiación UV ou a determinación do risco de pragas con técnicas de IA.

O xurado do certame

A misión gañadora, presentada polo equipo ZephySat de Andalucía, céntrase na análise da estratificación de partículas de pole na baixa atmosfera que, posteriormente, son analizados por unha aplicación de IA que desenvolveron. O equipo gañador viaxará en xuño ao Centro de Investigación en Tecnoloxía Espacial da ESA (ESTEC) en Noordwijk (Países Baixos) onde gozarán do evento Enxeñeiro espacial por un día, onde experimentarán o día a día dunha persoa enxeñeira que traballa na ESA e terán a oportunidade de presentar o seu traballo fronte a un panel de expertos.
Con iniciativas como o desafío CanSat, búscase “espertar vocacións científicas e tecnolóxicas entre a mocidade, promovendo a aprendizaxe activa, o traballo en equipo e o pensamento crítico a través dun proxecto cunha dimensión internacional e profesionalizante”.
Sobre a unidade AIRExS
O gran reto tecnolóxico que supón o descubrimento de exoplanetas e o desenvolvemento de novos métodos para a súa detección e análise é unha das áreas fronteira na astrofísica actual. O CITIC da UDC e o CSIC a través do Instituto de Astrofísica de Andalucía (IAA-CSIC) uníronse para impulsar a investigación e a innovación nesta área a través da unidade AIRExS: Artificial Intelligence for Research on Exoplanets and Stars da Universidade da Coruña, á que se lle vén de conceder a condición de unidade asociada de I+D+i do CSIC por un período de tres anos. Trátase dunha colaboración estratéxica que reforza a capacidade investigadora da UDC ao integrarse coa rede de excelencia científica do CSIC.
Minia Manteiga (CITIC) lidera esta unidade, na que tamén participan outros investigadores do centro de Investigación TIC da UDC como José Carlos Dafonte, Manuel González Penedo e Eduardo Mosqueira, así como persoal de apoio investigador. Por parte do IAA-CSIC a responsable é a astrofísica de orixe galega Cristina Rodríguez López.