A falta de interese pola información veraz centrou unha xornada do CCG
venres, 10 de marzo do 2023
O Consello da Cultura Galego (CCG), no marco do seu foro Pensar
o mundo dende Galicia, organizou o pasado xoves 9 de marzo
na súa sede de Raxoi (Santiago) unha xornada sobre o proceso de
desinformación que inza na actualidade as canles de comunicación,
tanto as tradicionais como sobre todo as abeiradas ás ferramentas
tecnolóxicas. O obxectivo da
xornada A información no
mundo da posverdade
foi “analizar o sistema comunicativo actual, o papel da información
e os perigos das novas falsas”.
Remedios Zafra (Zuheros,
Córdoba, 1973) e Emili Prado (Cospeito, 1953) son as figuras que
encabezaron a primeira sesión, que puxo sobre a mesa a loita
profesional e académica contra a desinformación.
Pola súa banda a presidenta do CCG, Rosario Álvarez, salientou na
inauguración que este foro constitúe “un acto de demostración da
nosa confianza nas posibilidades que temos como colectivo”. Neste
senso, o vicepresidente do CCG e coordinador do foro, Xosé Manoel
Núñez Seixas, engadiu que se buscou responder á inquedanza de
“pensar o mundo dende Galicia e concibir Galicia como unha célula
de universalidade”.
Segundo o catedrático de Xornalismo Xosé López García, se ben a
desinformación existiu sempre, “estamos nun momento complexo polas
ferramentas tecnolóxicas, pero tamén porque hai unha maior
concienciación”. Ademais, reclamou a necesidade de asumir a
responsabilidade de loitar contra a desinformación dende tres
ámbitos: “o legal, o tecnolóxico e o educativo”.
Na primeira sesión, formulouse un dobre obxectivo, tal e como
subliñou Xosé López: “reflexionar sobre a información no
escenario actual” e “contribuír ao debate dende Galicia, que
quede claro quen traballa sobre isto e loita contra a desinformación,
con formación, con ferramentas e tamén no debate social”.
O ecosistema comunicativo actual e a desinformación é o
título co que Emili Prado, catedrático de Comunicación Audiovisual
na Universitat Autònoma de Barcelona, abriu a xornada, quen subliñou
que é necesario “entender a desinformación como a consecuencia
dun proceso de intoxicación producido polo consumo de información
adulterada (novas falsas, información maliciosa ou información
incorrecta)”.
Remedios Zafra Alcaraz, científica titular no Instituto de Filosofía
do CSIC, abordou “a erosión de esferas características de
Internet e o seu uso capitalista favorecen contextos para a
posverdade”, e os riscos democráticos derivados diso. “A
posverdade transita polo territorio esvaradío das mentiras que
aparentan ser verdade valéndose das emocións e da
instrumentalización dos medios (caducidade, exceso e celeridade)”,
subliñou. A velocidade que impera “nunha sociedade de mercado que
recompensa a rapidez con likes e avaliacións positivas”
favorece que á información “se acceda máis como imaxe que como
texto”. Zafra, a xeito de conclusión, sinalou algúns dos
mecanismos posíbeis para loitar contra esta situación: a necesidade
de garantir “espazos de información non precaria, fiábel,
contrastada, mantida por traballadores non precarios”; de fomentar
“contextos para a dialéctica argumentada, o acceso a opinións
distintas, ao disentimento e á comprensión, fronte ao debate rápido
con titulares efectistas”, e un “espazo público e tecnolóxico
non mercantilizado”. Así mesmo, reivindicou o “dereito á
desconexión, á intimidade e á vida pública”, para o que é
preciso a regulación das redes, e a necesidade de crear “conciencia
social e informativa desde unha renovada educación que non subestime
o valor da ética, das humanidades, o pensamento lento”.
Na sesión da tarde, desenvolveuse a mesa de debate A loita en
contra da desinformación. Achegas de proxectos en execución.
Nela, expuxéronse os resultados das principais investigacións que
se realizaron nos últimos anos arredor do fenómeno da
desinformación e propuxéronse diferentes accións para combatela. A
mesa estivo moderada por Xosé López e contou coa participación de
Clara González Tosat, da Universidad de Navarra; María Isabel
Míguez González e Xosé Rúas Araújo, da Universidade de Vigo, e
Carlos Elías Pérez, da Universidad Carlos III de Madrid.
A sesión, que se retransmitiu en directo, foi gravada e está a
disposición da cidadanía na nosa hemeroteca para futuras consultas.